Είδαμε την παράσταση “Το ημερολόγιο ενός Τρελλού”

Γράφει η θεατρολόγος Ελένη Αναγνωστοπούλου

Μια λεπτή ακαθόριστη γραμμή μας χωρίζει νοητά από τη λογική στην τρέλα. «Το ημερολόγιο ενός τρελού» στο θέατρο Eliart.

Το ημερολόγιο ενός τρελού, γράφτηκε το 1835 από το Νικολάι Γκόγκολ. Ο ίδιος ο συγγραφέας στηλιτεύει τις παθογένειες της ρωσικής κοινωνίας που νοσεί, στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Η τρέλα ως ιατρικό φαινόμενο, αποσιωπείται. Είναι ένα πρόβλημα που η κοινωνία κρύβει με επιδέξια τεχνική κάτω από το χαλί. Η διασκευαστική προσέγγιση του Δημήτρη Γιώτη σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Κλημόπουλο, αποδίδει μια ανθρώπινη απεικόνιση του κεντρικού ήρωα. Ο Αυξέντιος Ιβάνοβιτς Ποπρίτσιν μέσα στα ξεσπάσματα της φρενοβλάβειάς του, έχει αναλαμπές και ορισμένες φορές δείχνει να επανέρχεται στην πραγματικότητα. Ο Γκόγκολ διά στόματος Αυξέντιου καταδικάζει την αδιαφορία για τον πλησίον και δίνει ένα πανανθρώπινο μήνυμα. Σκιαγραφεί την περίπτωση του μοναχικού ανθρώπου που ναι μεν επιθυμεί διακαώς να μοιραστεί το πρόβλημα που τον απασχολεί αλλά κάνει πίσω επειδή κυριαρχεί έντονα το αίσθημα της δειλίας. Η αλήθεια είναι πως δεν είναι καθόλου εύκολο να επικοινωνήσει το άτομο. Η κοινωνική απομόνωση τον περιχαρακώνει σε μια συνήθεια που θέτει σε κίνδυνο τον ψυχισμό του, λόγω της ευρύτερης αδυναμίας του χαρακτήρα του. Η κοινωνία κάνει τα στραβά μάτια και τον θεωρεί γραφικό. Έτσι, περιγελώντας τον, του ενισχύει άθελά της τη διαταραχή του μυαλού. Δεν μπορούμε να καταδικάσουμε συλλήβδην τη συμπεριφορά της πολιτείας για το λόγο ότι ίσως δεν μπορεί να εννοήσει το μέγεθος της νοητικής αρρώστιας και την αντιμετωπίζει πολλές φορές ως ηλίθια χαζομάρα. Επιπρόσθετα, κατακρίνεται η σωματική βία που επιβάλλεται στο πρόσωπο. Πιο συγκεκριμένα, είναι άνανδρο να προσπαθούν να συνετίσουν έναν άνθρωπο που δεν έχει σώας τας φρένας διά του ξύλου.

Τα σκηνικά της Δέσποινας Βολίδη απεικονίζουν ένα δωμάτιο ψυχιατρικής κλινικής. Τα λευκά κομματιασμένα υφάσματα υποδηλώνουν το εκτυφλωτικό φως που διαπερνάει και σαρώνει κάθε ίχνος λογικοφάνειας στο μυαλό του Αυξέντιου. Ενδεχομένως να σημαίνει και το γεγονός ότι έχει παραδοθεί στη δίνη που δεν έχει γυρισμό. Επί της ουσίας, τρελαίνεται από τις ίδιες του τις σκέψεις. Όσον αφορά τα κοστούμια των Celebrity Skin, παρατηρούμε ότι αποδίδουν ενδυματολογικά, την ανθρώπινη προσέγγιση του Τρελού του Γκόγκολ. Ας μου επιτραπεί να κάνω έναν παραλληλισμό. Έχοντας δει πρώτη φορά το ημερολόγιο ενός τρελού το 2008, ήταν σοκαριστικό να βλέπει ο θεατής τον ιατρικό μανδύα . Και αυτό γιατί η τότε ενδυματολογία είχε κατά νου να δείξει τον ωμό ρεαλισμό. Κλείνοντας αυτή την παρένθεση, παρατήρησα ότι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο αυτών προσεγγίσεων ήταν ότι στη συγκεκριμένη προσέγγιση που εξετάζουμε, ο Τρελός δεν προκαλεί το αίσθημα του αποκρουστικού. Αντιθέτως, συναισθάνεται κανείς τους φόβους και τις αγωνίες του και τον αντιμετωπίζει σαν άνθρωπο και όχι σαν ένα τερατικό ον. Η χάρτινη κορώνα σημειολογικά, αιτιολογεί ότι η βασιλεία είναι αποκύημα της φαντασίας του Αυξέντιου. Επειδή είναι σύμβολο εξουσίας και δύναμης, έρχεται σε αντίθεση με το πρώτο μέρος του έργου όπου βλέπουμε τον ήρωα να δρα ως συνηθισμένος άνθρωπος. Τα φώτα του Θανάση Ρουμελιώτη ακολουθούν τις αυξομειώσεις της συμπεριφοράς του ήρωα. Η μουσική του Αλέξανδρου Κλημόπουλου είναι δραματική. Λειτουργεί με ανιούσα κλιμάκωση. Το κρεσέντο φωτίζει τη δραματική φιγούρα του Αυξέντιου. Διεγείρει τον έλεο και τον φόβο. Η fuga του Μότσαρτ, υποδηλώνει τη θλιβερή συνειδητοποίηση ότι έχει συντελεστεί ο ψυχοσυναισθηματικός θάνατος του προσώπου αυτού.

Ο Δημήτρης Γιώτης πειστικός στο ρόλο του, σοκάρει με την αληθοφανή υποκριτική του. Δίνει ένταση στο χαμένο βλέμμα και ζωντανεύει τον Αυξέντιο δίνοντας του κωμικοτραγικές πινελιές. Αφήνει να πλανάται στο χώρο, η αχτίδα της ελπίδας. Προσεγγίζει τον τρελό με ανθρώπινες προεκτάσεις. Ζει το ρόλο του επί σκηνής, μπαίνει στο πετσί και κορυφώνει με την επίκληση στη μάνα. Η μάνα θα μπορούσε να λειτουργεί σαν από μηχανής Θεός που θα τον απαλλάξει από την δυσβάσταχτη κατάσταση που βιώνει μέρα με τη μέρα.

Πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ.